به نقل از «ایران اکونومیست»

اجرام میان‌ستاره‌ای عجیب از کجا آمده‌اند؟

تاریخ انتشار: ۲۵ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۳۴۹۹۸

پژوهش جدید یکی از دانشجویان دانشگاه «آکسفورد» نشان می‌دهد که ستاره‌شناسان می‌توانند بفهمند اجرام میان‌ستاره‌ای مانند «اوموآموآ» از چه نوع ستارگانی می‌آیند و براساس سرعت آنها هنگام ورود به منظومه شمسی، اطلاعاتی را در مورد ترکیبات آنها به دست بیاورند.

به گزارش ایران اکونومیست و به نقل از اسپیس، ستاره‌شناسان تاکنون فقط دو جرم میان‌ستاره‌ای تایید شده را در منظومه شمسی ما کشف کرده‌اند که یکی از آنها «اوموآموآ»(Oumuamua) و دیگری «دنباله‌دار بوریسف»(۲I/Borisov) است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آنها با یکدیگر بسیار متفاوت هستند. اوموآموا فاقد هر نوع دنباله بود اما بوریسوف شبیه به یک دنباله‌دار معمولی به نظر می‌رسید.

«متیو هاپکینز»(Matthew Hopkins) دانشجوی فارغ‌التحصیل از «دانشگاه آکسفورد» که این پژوهش را انجام داده است، در مصاحبه با اسپیس گفت: با وجود این، ویژگی‌های مربوط به منظومه‌های سیاره‌ای خانه این دو جرم، روی هر دوی آنها نقش بسته‌اند. از آنجا که این اجرام از ستاره‌های دیگر می‌آیند، ویژگی‌های آنها با آن ستاره‌ها مرتبط هستند.

اگرچه ما تا به امروز فقط دو جرم میان‌ستاره‌ای تایید شده را مشاهده کرده‌ایم اما انتظار می‌رود که هزاران مورد از آنها در هر لحظه از منظومه شمسی ما عبور کنند و از آنجا که بیشتر آنها بسیار دورتر از ما قرار دارند، قابل شناسایی نیستند. با وجود این، بیشتر یا همه اجرام میان‌ستاره‌ای احتمالا زندگی خود را به عنوان دنباله‌دارهای اطراف ستاره‌های دیگر آغاز کرده‌اند؛ پیش از اینکه برخورد با سیاره‌ای به اندازه مشتری یا شاید پرواز از نزدیک یک ستاره، آنها را به فضای میان‌ستاره‌ای پرتاب کند.

هاپکینز گفت: در منظومه شمسی ما، به ازای هر دنباله‌داری که مشتری و نپتون به سمت «ابر اورت»(Oort Cloud) هل دادند، ۱۰ دنباله‌دار به طور کامل به بیرون پرتاب شدند و اکنون یک تریلیون جرم در ابر اورت وجود دارد. با انجام دادن محاسبات، به راحتی می‌توان فهمید که اجرام میان‌ستاره‌ای، پرشمارترین اجرام در کهکشان راه شیری هستند.

اوموآموآ

گروه‌های در حال حرکت اجرام میان‌ستاره‌ای

هر ستاره با سرعت خاص خود در اطراف کهکشان حرکت می‌کند و ستاره‌ها به همراه یکدیگر، ‌گروه‌های در حال حرکت را تشکیل می‌دهند که به نقطه مبدأ آنها مربوط می‌شود و به نوبه خود با شیمی ذاتی آنها مطابقت دارد.

ستاره‌های دارای سنگین‌ترین عناصر، مانند خورشید ما در «قرص نازک» کهکشان زندگی می‌کنند که صفحه‌ای در بازوهای مارپیچی با ضخامت حدود ۴۰۰ سال نوری است. در اطراف آن، یک «قرص ضخیم» قرار دارد که می‌تواند تا ۱۰۰۰ سال نوری بالای صفحه کهکشان کشیده شود و ستاره‌های قدیمی‌تر با عناصر کمتر سنگین را در خود جای داده است.

جمعیت ستارگان متعلق به هر قرص کهکشانی، توزیع سرعت متفاوتی دارند. از آنجا که اجرام میان‌ستاره‌ای که آنها بیرون می‌اندازند، سرعت مشابهی با ستاره مادر خود دارند، تمایل دارند به همان گروه‌های در حال حرکت بچسبند اما این گروه‌های در حال حرکت همیشه از مسیر خورشید عبور می‌کنند.

هاپکینز گفت: خورشید اساسا به سمت آنها می‌دود. این بدان معناست که ما ترجیحا باید انتظار داشته باشیم اجرام میان‌ستاره‌ای را از «آماج خورشیدی»(Solar apex) ببینیم که جهت حرکت خورشید نسبت به سایر ستارگان نزدیک است. اوموآموآ بسیار نزدیک به آماج خورشیدی بود. بوریسوف کمی دورتر بود اما باز هم کاملا در نزدیکی آماج خورشیدی قرار داشت و ما انتظار داریم که بیشتر اجرام میان‌ستاره‌ای از آنجا آمده باشند.

آمدن از این جهت، به این معناست که آنها نزدیکترین فاصله خود را تا خورشید خواهند داشت؛ جایی که به راحتی قابل تشخیص است. آنها در آسمان نیم‌کره جنوبی هستند و این همان آسمانی است که «رصدخانه ورا روبین»(Vera Rubin Observatory) پس از راه‌اندازی، به بررسی آن خواهد پرداخت. انتظار می‌رود که ورا روبین، صدها نمونه جدید از اجرام میان‌ستاره‌ای را کشف کند.

دنباله‌دار بوریسف

اجرام میان‌ستاره‌ای کندتر، مقدار آب کمتری دارند

هرچه سرعت نسبی اجرام میان‌ستاره‌ای در مقایسه با خورشید کمتر باشد، احتمال سقوط آنها به درون منظومه شمسی و امکان تشخیص دادن آنها بیشتر است. اجرام سریع‌تر بدون اینکه الزاما توسط گرانش خورشید جذب شوند، به سرعت عبور می‌کنند. سرعت نسبی یک جرم میان‌ستاره‌ای به سرعت نسبی ستاره مادر آن مربوط می‌شود و به طور قابل توجهی به این موضوع بستگی دارد که آیا آن ستاره از قرص نازک دارای عناصر سنگین‌تر نشات گرفته یا از قرص ضخیم دارای عناصر کمتر سنگین آمده است.

هاپکینز گفت: نتایج من نشان می‌دهند که سرعت جرم میان‌ستاره‌ای با ترکیب آن همبستگی دارد و به همین دلیل می‌توانیم انواع ستاره‌هایی را که ممکن است اجرام میان‌ستاره‌ای از آنها آمده باشند، به دست آوریم.

انتظار می‌رود اجرام میان‌ستاره‌ای با سرعت پایین‌تر نسبت به خورشید، از قرص نازک آمده باشند که در آنجا، ستارگان و سیستم‌های سیاره‌ای همراه آنها از گاز و غبار حاوی عناصر سنگین‌تر تشکیل می‌شوند. هرچه عناصر سنگین در قرص گاز و غباری که سیاره‌ها و دنباله‌دارها را تشکیل می‌دهند بیشتر باشد، مقدار آب کمتری در آن وجود خواهد داشت.

دلیل این است که یک قرص پیش‌سیاره‌ای غنی از عناصر سنگین‌تر، حاوی مقدار زیادی کربن است و کربن(همچنین آهن، منیزیم، سیلیکون و گوگرد) در برداشتن همه اتم‌های آزاد اکسیژن و دو اتم به صورت هم‌زمان برای تشکیل دادن مولکول‌های دی‌اکسید کربن مهارت دارد. آب فقط می‌تواند از اتم‌های اکسیژن باقی‌مانده تشکیل شده باشد و این بدان معناست که اجرام میان‌ستاره‌ای تشکیل‌شده در این قرص‌ها عموما دارای مقدار آب کمتری هستند.

آیا این کمبود آب می‌تواند توضیح دهد که چرا اوموآموا دنباله‌ای را نشان نداده است؟ به گفته هاپکینز، از آنجا که سرعت اوموآموآ نسبت به خورشید کمتر است، احتمالا از یک ستاره قرص نازک با عناصر سنگین‌تر آمده است. با وجود این، هاپکینز خاطرنشان کرد که ما تاریخچه اوموآموآ را نمی‌دانیم. این جرم ممکن است آب و سایر عناصر فرار خود را به طریق دیگری از دست داده باشد. به عنوان مثال، ممکن است آنها توسط پرتوهای کیهانی هنگام سفر در فضای میان‌ستاره‌ای یا با عبور بیش از اندازه نزدیک به ستاره مادر پیش از پرتاب شدن، از دست رفته باشند.

از سوی دیگر، بوریسوف براساس مشاهدات طیفی دنباله خود، از نظر مقدار آب در محدوده متوسط قرار داشت.

در حال حاضر با وجود تنها دو نمونه از اجرام میان‌ستاره‌ای، نتیجه‌گیری کردن دشوار است. با وجود این، هنگامی که رصدخانه ورا روبین در اواخر دهه جاری راه‌اندازی شود، صدها جرم میان‌ستاره‌ای که احتمالا پیدا می‌کند، می‌توانند تصویر کامل‌تری را از منشاء و خواص شیمیایی خود ارائه دهند.

هاپکینز اضافه کرد: اگر تمایلی نسبت به اجرام میان‌ستاره‌ای وجود داشته باشد که حرکتی مشابه خورشید در منظومه شمسی درونی دارند، انتظار می‌رود اجرام میان‌ستاره‌ای بیشتری را ببینیم که از قرص نازک آمده‌اند.

این موضوع ممکن است به این معنی باشد که ما به جای بوریسوف، اجرام بیشتری شبیه به اوموآموآ خواهیم دید. فقط زمان نشان می‌دهد که چقدر این پیش‌بینی درست است.

هاپکینز این پژوهش را در اوایل ژوئیه در «نشست ملی نجوم بریتانیا»(NAM 2023) ارائه داد.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: دنباله‌دار بوریسف

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: گروه های در حال حرکت جرم میان ستاره ای انتظار می رود منظومه شمسی دنباله دار مقدار آب سیاره ای ستاره ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۳۴۹۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دلایل توصیه ائمه(ع) به زیارت حضرت عبدالعظیم(ع)

شاید بسیاری از زائران آستان حضرت عبدالعظیم (ع) ندانند که در روایات از ائمه(ع) آمده که ثواب زیارت آن حضرت برابر با زیارت امام حسین(ع) است اما چرا حضرت عبدالعظیم (ع) راهی شهر ری شدند و چه نقشی در ترویج معارف دین در این منطقه داشته و چگونه به جایگاهی رسیدند که چنین مورد عنایت و لطف ائمه(ع) قرار گرفتند؟

حجت‌الاسلام ابوالفضل حافظیان، نویسنده «مأخذشناسی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) و شهر ری» که فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی کتابخانه حضرت عبدالعظیم را برعهده داشته است به معرفی تعدادی از کتاب‌هایی پرداخت که در خصوص حضرت عبدالعظیم (ع) نوشته شده است و گفت: شیخ عزیزالله عطاردی کتابی با عنوان «عبدالعظیم حسنی حیاته و مسنده» (زندگانی حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) و روایات او) نوشته است که کتاب ارزشمندی است. همچنین کتاب احوال حضرت عبدالعظیم حسنی نوشته شده توسط علی قلی‌میرزا اعتماد السلطنه قاجار که اخیراً به چاپ رسیده و کتاب «جنات النعیم فی احوال سیدالشریف عبدالعظیم»، نوشته مولامحمد اسماعیل کزازی اراکی نیز از دیگر کتاب‌های خوب در خصوص حضرت عبدالعظیم(ع) است. این کتاب قبلاً به صورت چاپ سنگی چاپ شده بود اما بعدها در کنگره حضرت عبدالعظیم حسنی با تصحیح و شکل جدید به چاپ رسید که در این کتاب به صورت مفصل به شخصیت آن حضرت پرداخته شده است.
 

پیدا شدن نسخه کهن روایات حضرت عبدالعظیم

وی با اشاره به اینکه در خصوص حدیث عرض دین نیز مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی  در کتابی به شرح این حدیث پرداخته‌ گفت: اخیراً در کتابخانه‌ای در خارج از ایران نسخه خطی کهنی پیدا شده که روایاتی که حضرت عبدالعظیم(ع) روایت کرده‌اند در آن آمده بود. این جزوه نیز تصحیح و به چاپ رسیده است.

این متخصص کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی در پاسخ به این سؤال که آیا احتمال دارد منابع کهنی در خصوص حضرت عبدالعظیم(ع) وجود داشته باشد که هنوز شناسایی نشده است؟ گفت: بله؛ حتماً منابعی در تاریخ اهل بیت(ع) وجود دارد که هنوز شناسایی نشده‌اند یا نسخه‌ای از آن به دست نیامده است. کتاب‌هایی وجود دارد که به صورت مستقل به شخصیت ایشان پرداخته و کتاب‌هایی نیز داریم که در خصوص اصحاب و روایات ائمه(ع) نوشته شده است که در این کتاب‌ها نیز از حضرت عبدالعظیم(ع) یاد شده و روایاتی که ایشان نقل کرده‌اند را بیان کرده‌اند. در کتاب‌هایی که برای شرح حال رُوات نوشته شده است نیز نام عبدالعظیم(ع) آمده و از مراتب علمی و معنوی ایشان نیز سخن گفته شده است.

حجت‌الاسلام حافظیان در پاسخ به این سؤال که چرا حضرت عبدالعظیم(ع) ری را به عنوان مقصد هجرت خود انتخاب کرده بود؟ گفت: آن حضرت از سوی ائمه(ع) به شهرها و سرزمین‌های مختلف رفته و به تبلیغ دین می‌پرداخت. به همین جهت خلیفه عباسی قصد کشتن ایشان را داشت و حضرت عبدالعظیم در حال خوف و ترس از سامرا خارج شدند و تصمیم گرفت به سمت ایران بیاید.

وی ادامه داد: یکی از دلایلی که بزرگانی از اهل بیت(ع) و اصحاب ائمه(ع) ایران را برای هجرت انتخاب می‌کردند این بود که دوست داشتند به دیدار و زیارت امام رضا(ع) بروند و لذا امامزادگان فراوانی در شهرهای مختلف ایران وجود دارد که به قصد زیارت امام رضا(ع) وارد ایران شدند اما در بین راه در اثر بیماری وفات یافته‌اند و یا به شهادت رسیدند.
چرا حضرت عبدالعظیم به ری مهاجرت کرد

این پژوهشگر و مؤلف یکی از دلایل انتخاب ری توسط حضرت عبدالعظیم(ع) را ارتباطات خوب مردم ری با ائمه(ع) عنوان کرد و گفت: مردم ری با امام جواد(ع) در ارتباط بودند و سؤالات خود را برای ائمه اطهار(ع) ارسال می‌کردند. رسول جعفریان کتابی به نام مکتب و میراث شیعیان ری نوشته است که در این کتاب به علت مهاجرت حضرت عبدالعظیم(ع) به ری و ارتباط اهالی آن با ائمه اطهار اشاره کرده است. بنابراین شهر ری می‌توانست محل مناسبی برای ورود حضرت عبدالعظیم(ع) باشد و ایشان از دست حکومت عباسی در امنیت باشد.

وی ادامه داد: طبق روایاتی نیز امام رضا(ع) دستور دادند که حضرت عبدالعظیم(ع) به ری بروند و معارف دینی را در آنجا تبلیغ کنند. البته ممکن است این دستور از سوی امام هادی(ع) صادر شده باشد. شهر ری بعد از این تاریخ نیز مرکز شیعه بوده و مدارس شیعی در آنجا وجود داشته و بزرگان زیادی از آنج برخاسته‌اند مثل مرحوم کلینی و شیخ صدوق که این نشان می‌دهد شهر ری مرکزی برای تشیع در جهان اسلام بوده است.

حجت‌الاسلام حافظیان در پاسخ به این سؤال که چند سال حضرت عبدالعظیم در ری حضور داشتند؟ گفت: بر اساس آنچه در کتاب‌های تاریخی آمده حدس زده می‌شود که ایشان در حدود سال‌ 250 قمری به ایران آمده است. وفات ایشان را برخی از بزرگان در سال 252 قمری ذکر کرده‌اند. بنابراین حدود یک سال یا کمی بیشتر در ری بودند؛ البته مدتی نیز به صورت مخفیانه در منزل یکی از شیعیان زندگی می‌کردند و گاهی به صورت پنهانی از منزل خارج می‌شدند و به زیارت حضرت حمزه می‌رفتند و می‌فرمودند ایشان از اولاد امام کاظم(ع) است.

وی افزود: یکی از دلایلی که ایشان به ری آمد این است که مرقد امامزادگان در آنجا بوده و این مسئله نشان‌دهنده ارادت مردم ری به اهل بیت(ع) است. بعد از مدتی زندگی مخفیانه، مردم با حضرت عبدالعظیم(ع) آشنا می‌شوند و برای دریافت معارف دینی نزد ایشان می‌روند.

نویسنده کتاب «رسائل فی درایة الحدیث» ادامه داد: روایاتی که ایشان از اهل بیت(ع) نقل کرده‌اند به خصوص حدیث عرض دین که در آن معارف اسلامی درج شده است جنبه آموزشی مهمی برای شیعیان در طول تاریخ و به خصوص برای شیعیان آن عصر داشته است.
نسبی که به امام حسن مجتبی می‌رسد

وی به نسب حضرت عبدالعظیم (ع) نیز اشاره کرد و گفت: نسب ایشان با چهار واسطه به امام حسن مجتبی(ع) می‌رسد و ایشان ارتباط بسیار زیادی با امام جواد(ع) و امام هادی(ع) داشتند و بیشتر وقتشان را در همراهی با ائمه اطهار(ع) می‌گذرانده و معارف دینی را از حضرات کسب و به مردم منتقل می‌کرده است؛ بنابراین وقتی چنین شخصیتی وارد شهری شود که مردم آن شهر نیز علاقه‌مند به معارف شیعه هستند، خیلی می‌تواند مؤثر واقع شوند.

این مؤلف و پژوهشگر دینی عنوان کرد: شخصی نزد امام هادی(ع) رفت و سؤالاتی در خصوص معارف دینی پرسید؛ امام هادی(ع) وی را به حضرت عبدالعظیم(ع) ارجاع داد و فرمود شما که در شهر ری شخصیتی مثل عبدالعظیم دارید، سؤالاتتان را می‌توانید از وی بپرسید. این مسئله نشان می‌دهد که حضرت عبدالعظیم(ع) این موقعیت را داشته که به ترویج احکام دینی بپردازد.

حجت‌الاسلام حافظیان خاطرنشان کرد: اطلاعات تاریخی گسترده‌ای در خصوص فعالیت‌های آن حضرت در آن دوران در شهر ری نداریم اما وجود چنین شخصیتی در شهر ری می‌تواند واسطه مستقیمی با اهل بیت(ع) برای مردم باشد.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا ائمه(ع) بعد از وفات حضرت عبدالعظیم(ع) تلاش می‌کردند که ایشان را به مردم بشناسانند؟ گفت: در روایات است که زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) در ثواب با زیارت امام حسین(ع) برابری می‌کند. همچنین نقل شده است که کسی که به زیارت ایشان برود بهشت بر او واجب می‌شود؛ این روایات نشان می‌دهد حتی پس از وفات حضرت عبدالعظیم(ع) ائمه(ع) تلاش می‌کردند ایشان را به مردم بشناسانند.
حرم حضرت عبدالعظیم (ع) محل استجابت دعا

این پژوهشگر ادامه داد: بیشتر علمای شیعه و رجالیون در کتاب‌هایشان به مقامات حضرت عبدالعظیم(ع) اشاره کرده‌اند و بزرگانی مثل مرحوم میرداماد فرموده‌اند که حرم حضرت عبدالعظیم (ع) محل استجابت دعا است. اینکه ائمه(ع) به زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) را توصیه می‌کردند نشان‌دهنده عظمت شخصیت ایشان است و این ظرفیت وجود داشت که مرقد ایشان محوریتی برای اجتماعات شیعیان پیدا کند.

وی در خصوص اینکه چرا در حدیث آمده است که زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) در ثواب، شباهت به زیارت امام حسین(ع) دارد، گفت: علمای بزرگ در این خصوص دلایل مختلفی را بیان کرده‌اند. جناب شیخ صدوق این روایت را در ثواب‌الاعمال آورده است. در کامل‌الزیارات نیز این حدیث آمده است. در لئالی الاخبار از امام رضا(ع) نقل شده است که «هر کسی بعد از وفاتم مرا زیارت کند من برای او بهشت را ضمانت می‌کنم و کسی که قادر بر زیارت من نیست پس به زیارت برادرم عبدالعظیم حسنی در ری برود» که نشان‌دهنده عظمت شأن و مقام ایشان است. همچنین در همین کتاب آمده است که امام رضا(ع) فرموده است اگر عاجز شدید از زیارت جدم حسین(ع) سید زاهد عابد جناب عبدالعظیم را در ری زیارت کنید که این کفایت می‌کند تو را از زیارت سیدالهشداء (ع).

حجت‌الاسلام حافظیان ادامه داد: یکی از ادله‌ای که برای مشابهت زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت سیدالشهداء(ع) نقل شده این است که در زمان امام هادی(ع) حکومت عباسی برای زیارت امام حسین(ع) شرایط بسیار سختی در نظر گرفته بودند و چه بسا شیعیانی که در راه زیارت سیدالشهداء به شهادت می‌رسیدند. به دلیل اینکه زیارت حضرت سیدالشهداء از بلاد مختلف بسیار سخت و تهدید آمیز و برای شیعیان خطرناک بود، ائمه(ع) شیعیان علاقه‌مند به زیارت سیدالشهداء را ترغیب می‌کردند که به زیارت حضرت عبدالعظیم بروند که وی هم از بزرگان منسوب به اهل بیت(ع) است.

وی افزود: البته احادیث مشابه این حدیث نیز در منابع شیعی آمده است. مثلاً از امام رضا(ع) نقل شده است که هر کس خواهرم حضرت معصومه(س) را در قم زیارت کند مانند این است که مرا زیارت کرده است. پس زیارت منسوبان به اهل بیت(ع) همانند زیارت خود اهل بیت(ع) ثواب دارد و چون به خاطر محبت به اهل بیت(ع) به زیارت بستگان اهل بیت(ع) می‌روند این ثواب زیارت اهل بیت(ع) را درک می‌کنند.

حجت‌الاسلام حافظیان تصریح کرد: البته این حدیث دلالت بر این نمی‌کند که شأن حضرت عبدالعظیم دقیقا برابر با امام حسین(ع) باشد. بلکه این معنا را می‌رساند که چون زیارت امام حسین(ع) در آن زمان مشکل بوده به جهت اینکه شیعیان علاقه‌مند به اهل بیت(ع) محل اجتماعی با هم داشته و به یاد اهل بیت(ع) باشند به آنها توصیه می‌شد که به زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) بروند.

وی در پایان تصریح کرد: در هر محلی وقتی امامزاده‌ای به خاک سپرده شده در طی قرون آنجا محل اجتماع شیعیان بوده و تأثیر ژرفی بر بقای شیعه داشته است.
 

منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)